دیود منتشر کننده نور Light Emitting Diode) LED ) در دنیایی که به سمت اتمام منابع انرژی طبیعی پیش می رود استفاده بهینه از انرژی های موجود ، از مسائل مهم روز محسوب می شود . از جمله محصولات مطرح دنیای الکترونیک دیودهای منتشر کننده نور یا LED ها هستند . در سال های اخیر سیر تحول عظیمی در روند تولید این محصول را شاهد بوده ایم و علیرغم تصور عمومی ، نه تنها در نمایشگرها ، تابلوها و دستگاه های تخصصی به کار می روند بلکه از دنیای خود فراتر رفته وارد دنیای جدید نور پردازی و زیبا سازی گشته اند و استفاده بسیار وسیعی در صنعت روشنائی دارد.
تاریخچه LED :
برای اولین بار در در سال ۱۹۶۲ در مقیاس صنعتی تولید وبه بازار عرضه شد در آن سال LED تنها به رنگ قرمز و با ترکیب آلومینیوم،گالیم ،آرسناید بود . اوایل دهه هفتاد میلادیLED در رنگ های دیگر (سبز ٬آبی ٬زرد٬نارنجی)تولید شدند.در این سال ها کارایی LED و بهره نوری آن ها مرتب در حال افزایش بود. در سال های دهه ۸۰و اوایل دهه نود میلادی ٬ کارایی LED به میزان قال توجهی افزایش یافت و به صورت گروهی ماجولار(Modular)به بازار عرضه شدند. در سال ۱۹۹۷ LEDهایی که نور سفی د را به روش الکترو لومینانس تولید می کردندبه بازار معرفی شدند.در سال های اولیه بهره نورLEDها پایین بود و تنها در مدارات الکترونیکی مورد استفاده قرار می گرفتند امروزه بهره نوری LEDهای سفید در حدود ۳۰ لومن بر وات بوده و بهره نوریLEDهای رنگی تا ۵۰ لومن بر وات نیز می رسد و پیش بینی می شود بهره نوری آن ها تا ۱۰۰ لومن بر وات نیز برسد
در حال حاضر کلیه رنگ های قابل رویت موجود در طبیعت (بیش از ۱۶ میلیون رنگ ) ، به صورت مستقیم یا غیرمستقیم (از طریق DMX – Digital multiplexer ) بدون نیاز به هیچ گونه لنز یا فیلتر رنگی که در پروژکتورهای معمولی جهت تغییر رنگ به کار می رود ، به تنهائی به وسیله LED قابل تولید می باشد. با ترکیب رنگ LED های مختلف می توان به طیف رنگی بسیار زیبائی همچون رنگین کمان دست یافت که کنترل تک تک رنگ ها در اختیار خواهد بود .بسته به نوع اتصال مجموعه LED های بکاررفته ، ولتاژ ورودی از ۵ ولت تا ۲۲۰ ولت قابل تغییر می باشد.به عبارتی درصورتی که قصد تعویض لامپ های معمولی را دارید ، هیچگونه نیازی به تغییر سیم کشی کنونی نمی باشد.کارائی بالای سیستم های نورپردازی LED را علاوه بر مسائل فنی ، بررسی و مقایسه طول عمر و مضرات احتمالی سیستم بیشتر مشخص خواهد کرد. جهت ترسیم نمای صحیح ، طول عمر ، مصرف و قیمت محصولات LED و لامپ های معمولی باید مقایسه گردند .
نوع منبع نور |
نور مرئی |
پرتوهای نامرئی |
گرما |
لامپ های ادیسونی |
%۳- ۵ |
%۳۰-۴۰ IR |
%67- 55 |
لامپ های هالوژن |
%۶- ۸ |
%۴۰-۵۰ IR |
%55- 40 |
لامپ های فلورسنت |
%۱۵- ۲۵ |
%۱۵-۲۰ UV |
%70- 55 |
LED (2007) |
%20- 30 |
%0 |
%70- 80 |
لامپ های بخار سدیم |
%۴۰- ۶۰ |
%۲۰-۳۰ |
%۲۰- ۳۰ |
نگاهی به جدول ۱ نشان می دهد که LED ها حدود ۷۰ تا ۸۰ % انرژی را به گرمایی نامحسوس تبدیل می کنند (البته این اندازه گیری هادر سال ٢٠٠٧ انجام گرفته اند.در حال حاضر کمتر از ٣٠% انرژی مصرفی LEDها به حرارت تبدیل میشوند )ولی با این وجود ، کم مصرف ترین منبع نوری حاضر دنیا هستند.تولید نکردن اشعه های مضر برای انسان خود به تنهائی ، ملاک ارزشمندی برای انتخاب نوع لامپ مصرفی می باشد.عمر بسیار بالا ، این محصول را به منبع نوری ایده آل ، فارغ از مشکلات پرپر زدن (مانند لامپ های فلورسنت) یا ناهماهنگی ناشی از به تعویق افتادن تعویض لامپ های از کارافتاده معمولی و مقرون به صرفه تبدیل کرده است.طول عمر LED با کیفیت حدود ۱۰۰۰۰۰ ساعت می باشد که چندین برابر لامپ های معمولی است البته به شرط رعایت عوامل موثر بر عمر LED که عبارتند از:تبادل گرمائی ، نوسانات برق و ایزولاسیونبا درنظر گرفتن عوامل فوق و مقایسه شدت نور لامپ های مختلف ، به جرات می توان LED را مقرون به صرفه ترین محصول نوری حاضر دنیا دانست . جدول مقایسه نور تولید شده در منابع نوری مختلف گویای این مطلب است.
جدول ۲ )
لامپ های ادیسونی |
۵- ۱۰ Lm/Watt |
لامپ های هالوژن |
۸-۱۵ lm/Watt |
لامپ های فلورسنت |
۶۰-۸۰ Lm/Watt |
LED (SSC P4 2007) |
90-120 Lm /Watt (۱۰,۲۰۰۷) |
لامپ های بخار سدیم |
۱۶۰ – ۲۰۰ Lm/Watt (Yellow Street Lamps) |
(Lm/Watt : لومن بر وات)